Hoe herken je een ontstoken wonde? Specialiste wijst op de gevaren en legt uit hoe je de juiste zorg biedt
Dat een ongeluk gauw gebeurd is, is voor Melissa Kiopekzis geen nieuws. Als wondzorgspecialiste en manager van het Wondzorgcentrum ziet zij dagelijks wat voor onheil barbecues, keukengerei en elektrische fietsen teweegbrengen, maar ook dat die wondes vaak verkeerd verzorgd worden. Hoe doe je het dan wel goed? Ze geeft antwoord op de belangrijkste vragen en ontkracht enkele veelgehoorde foute adviezen over wondzorg. “‘Aan de lucht laten drogen’ is net niét goed.”
De meeste van haar patiënten zijn ouderen met doorligwonden en diabetespatiënten met voetwonden, maar soms kloppen ook jonge mensen aan bij wondzorgspecialiste Melissa Kiopekzis. Bijvoorbeeld met brandwonden. “In de zomer is dat door de barbecue, in de winter door de kachel of hete thee”, vertelt ze. “Wat ook kan voorvallen en wat minder mensen weten, zijn brandwonden op handen en voeten na het morsen van chemische ontstopper. Het gevaar van zo’n product is dat het 72 uur blijft doorwerken. Omdat het er aanvankelijk niet zo erg uitziet, gaan de meesten niet meteen naar het ziekenhuis. Wanneer ze de dag nadien opstaan, zien ze pas hoe ernstig het is. In veel gevallen is een operatie dan onvermijdelijk.”
Over wondzorg is er algemeen veel onwetendheid, vindt de specialiste. Bijvoorbeeld over hoe je een ontstoken wonde herkent of wanneer je het best een arts of deskundige raadpleegt. Op de belangrijkste vragen geeft ze antwoord.
Hoe verzorg je een wonde?
“Uiteraard hangt het af van de aard van de wonde – schaafwonde, brandwonde, snijwonde, blaar … – maar reinigen is bijna altijd de eerste stap. Zeker bij een schaafwonde, waar vaak vuil vanop straat in zit. Zelf raad ik altijd aan om een schaafwonde onder de douche te spoelen. Om infecties te vermijden, moet je een schaafwonde zeker ook ontsmetten. Wil je een vlotte genezing en zo weinig mogelijk litteken, dan smeer je ze vervolgens best in met een zalf en bedek je ze met een pleister.”
Bij een snijwonde is de eerste stap de wonde afduwen zodat het bloeden stopt. Daarna moet je kijken hoe diep de wonde is en of er een pees geraakt is
“In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is het advies dus niet ‘aan de lucht laten drogen’, maar afdekken. Je vermijdt zo dat er een dikke korst op de wonde verschijnt, die mogelijk gaat barsten en bacteriën binnenlaat. Bij een snijwonde is de eerste stap de wonde afduwen zodat het bloeden stopt. Daarna moet je kijken hoe diep de wonde is en of er een pees geraakt is. Twijfel je, ga dan zeker naar de dokter. Ook bij brandwonden is een dokters- of ziekenhuisbezoek altijd aangewezen. Maar eerst goed spoelen, spoelen, spoelen, onder de douche, met lauw stromend water. Bij blaren – niet als gevolg van een brandwonde – prik je het blaasje open en laat je het blaardak liefst hangen. Dat fungeert dan als een lichaamseigen steriel verband.”
Welke producten gebruik je?
“De wonde reinigen kan met gewoon water, eventueel in combinatie met een reinigingsmiddel. Dat laatste is vooral handig als er geen douche of kraan in de buurt is om de wonde te spoelen.”
“Qua ontsmettingsmiddelen is er op de markt een ruime keuze beschikbaar. Het meest bekende is iso-Betadine, dat werkt op een groot spectrum van bacteriën. Maar er zijn ook andere mogelijkheden. Vraag gerust raad aan je apotheker. Om een wonde vochtig te houden, gebruik ik Flaminal Hydro. Met deze zalf kun je zowel snij-, brand- als schaafwonden behandelen. Ook hier weer zijn er verschillende alternatieven mogelijk. De wonde afdekken doe ik doorgaans met een gaasje en papieren plakband. Een pleister kan natuurlijk ook, maar dan heb je de juiste maat nodig. Als je een blaar wil afdekken, kan je Comfeel gebruiken.”
Waarop moet je letten bij kinderen?
“De behandeling van wonden is niet anders bij kinderen. Wel moet je opletten met de producten die je kiest. Iso-Betadine bijvoorbeeld gebruik je beter niet te veel bij kinderen jonger dan 36 maanden. In dat ontsmettingsmiddel zit jodium en dat kan bij overmatig gebruik tot problemen met de schildklier leiden. Bij jonge kinderen zou ik een wonde sowieso altijd afdekken. Op die manier vermijd je dat ze aan het korstje pulken. Het goede nieuws is dat de huid van kinderen jong is en snel herstelt.”
Hoe herken je een ontstoken wonde?
“Als de huid rondom de korst vuurrood is en warm aanvoelt, als het wondvocht vuil en troebel is, als er geel of zwart in de wonde zit, als je koorts hebt … Al die signalen wijzen erop dat je wonde ontstoken is. In dat geval ga je sowieso het best langs bij de dokter of wondzorgspecialist. Die zal je kunnen vertellen welke verdere behandeling gepast is. Antibiotica zijn zeker niet altijd nodig, alleen als er koorts is, de roodheid rondom de wonde uitbreidt en/of andere lichamelijke klachten opduiken.”
Kan je in het ziekenhuis belanden als je een wonde slecht verzorgt?
“Een infectie is meestal lokaal, maar als je pech hebt of als je een wonde te lang niet verzorgt, kan het wel degelijk ernstige gevolgen hebben. Wat nogal eens vergeten wordt, is een goede reiniging van de wonde. Als je de pleister verwijdert en een nieuwe wil aanbrengen, is het belangrijk om de wonde eerst opnieuw zuiver te maken. Als je toch een infectie zou oplopen, aarzel dan vooral niet om een arts te raadplegen. Mensen wachten daar in het algemeen te lang mee. In het ergste geval kan een slecht verzorgde, ontstoken wonde tot een ziekenhuisopname leiden.”
